De waarde van artistieke vrijheid

Vandaag krijg je de kans om even bewust stil te staan bij onze vrijheid. Bijvoorbeeld door naar een bevrijdingsfestival te gaan. Genieten van verschillende muziekoptredens met een drankje in je hand en een hapje van één van de vele foodtrucks.

Maar heb je in het kader van vrijheid ook al eens aan artistieke vrijheid gedacht? En wat dat bijvoorbeeld betekent voor de muzikanten die jij vandaag op het festival ziet staan? Volgens Wikipedia bedoelen we met artistieke vrijheid eigenlijk vooral dat een kunstenaar het zich kan veroorloven om zijn of haar kunst naar eigen inzicht vorm en inhoud te geven. Los van maatschappelijke normen en waarden, de realiteit, wat al eerder is gedaan of afspraken die van te voren zijn gemaakt. Puur op eigen gevoel en ervaring dus. Dat staat iedere kunstenaar natuurlijk vrij om na te streven, maar als je kunst ook je dagelijks brood betekent is dit makkelijker gezegd dan gedaan.

Gelukkig vinden veel mensen in onze maatschappij dat cultuur en erfgoed een wezenlijke bijdrage leveren aan onze economie. Innovatie, ondernemerschap en kwaliteitsbevordering zijn belangrijke bouwstenen voor de groei van de Nederlandse culturele sector. Culturele instellingen en ondernemers zijn daarom steeds vaker op zoek naar nieuwe financieringsmogelijkheden om te investeren in een toekomst voor cultuur. Subsidies lopen terug en fondsen worden kleiner. Daarom wordt gezocht naar alternatieve financieringsmogelijkheden zoals crowdfunding of sponsoring.

Ondertussen zien we dat er steeds meer gevraagd wordt van culturele instellingen en ondernemers vanuit de maatschappij en de overheid. Meer eigen initiatief, meer ‘eigen broek ophouden’ en minder afhankelijk van overheidsgeld. Echt cultureel ondernemerschap noemen we dat. Subsidies staan vaak niet in direct verband met cultureel ondernemerschap, dus zoeken we opnieuw naar alternatieve financiële ondersteuning. Een vorm van ondersteuning waarin het niet langer gaat om inhoudelijke kaders stellen, maar waarin we focussen op groei.

Daarbij komt dat subsidie ontvangen financieel gezien natuurlijk prettig is, maar de daarbij behorende inhoudelijke voorwaarden bevatten vaak hele lijsten waaraan je kunstwerk moet voldoen. En omdat één subsidie of fonds financieel niet volstaat, moet je verschillende potten gaan combineren. Voordat je het weet begeef je je in een wirwar van beleidskaders en inhoudelijke voorwaarden, waarbinnen je je als kunstenaars afvraagt hoe het eigenlijk zit met je artistieke vrijheid. Wacht eens even, jij was hier toch de creatieve professional? Dit begint langzaamaan te lijken op een ‘u vraagt wij draaien’ show. “Kan dit niet anders?” hoor ik kunstenaars wel eens vragen.

Als we het anders willen hebben, moeten we op zoek naar een nieuwe vorm van financiële ondersteuning, waarin we de inhoud overlaten aan de experts. Dat betekent een stukje loslaten op het gebied van inhoudelijke voorwaarden stellen, maar dat vraagt ook vooral om coaching in cultureel ondernemerschap. Zodat kunstenaars hun kunst gaan zien als product om van te leven en wij niet langer naar kunst hoeven te kijken waar de beleidskaders van afspatten. Dat lijkt me heerlijk.

Op dit moment komt een cultuurlening hier naar mijn mening het dichts bij in de buurt van alle financieringsmogelijkheden. Het idee is simpel. Culturele instellingen en ondernemers vragen een lening met een hele lage rente aan bij provincie, gemeente of bij initiatiefnemer Cultuur+Ondernemen. Gekoppeld aan deze lening zit een Lenen- en Trainenprogramma, waarin je direct gecoacht wordt op het gebied van cultureel ondernemerschap. Men denkt concreet met je mee. Over je begroting, je verdienmodel en bijvoorbeeld je marketingplan. En de inhoud? Die bepaal jij natuurlijk!

Om de mogelijkheden van onder andere de leenfaciliteit verder te ontdekken, reis ik momenteel het land door om met provincies en gemeenten aan de slag te gaan. Samen zoeken we naar betere financieringsoplossingen voor de culturele sector! Van deze ontdekkingsreis houd ik je graag op de hoogte via deze blog.